Cảng Anvers của Bỉ và « con đường cocaine » từ châu Mỹ la-tinh đến châu Âu

Trong khi lượng cocaine bị thu giữ ở cảng Rotterdam, Hà Lan, giảm trong năm 2022, theo thông báo của hải quan Bỉ ngày 10/01/2023, lượng cocaine bị thu giữ ở cảng Anvers, miền bắc Bỉ, lại tăng mạnh lên thành gần 110 tấn, cao gấp 25 lần so với cách nay 7 năm. Cảng Anvers đã vượt cảng Rotterdam, trở thành trung tâm lớn nhất về nhập lậu cocaine vào châu Âu. 

(Ảnh minh họa) - Cảng Anvers, Bỉ. Năm 2022, lượng cocaine bị thu giữ ở cảng Anvers là gần 110 tấn. Corbis via Getty Images - Sander de Wilde

Nhưng cocaine được chuyên chở từ đâu đến châu Âu ? Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Benazet giải thích :

« Lượng cocaine bị thu giữ đã giảm nhẹ ở Hà Lan hồi năm ngoái, nhưng lại tăng mạnh ở Bỉ đến mức chưa từng thấy. Giảm 17 tấn ở Hà Lan nhưng tăng 20 tấn ở Anvers. Tổng kết lại thì vẫn là tăng và đây cũng là lần đầu tiên hải quan Bỉ thu giữ vượt ngưỡng biểu tượng 100 triệu tấn. Đây là kết quả tổng thể bởi hai cảng này chỉ cách nhau có 80 km và đều là mục tiêu nhắm đến của cùng các băng đảng buôn lậu ma túy.

Tổng giám đốc hải quan Bỉ, Kristian Vanderwaeren, giải thích : Cocaine được điều chế tại Colombia, Bolivia và Peru. Sản lượng tăng hàng năm và được vận chuyển đến không phải từ Colombia mà từ khắp Nam Mỹ, tức là chúng tôi thu giữ được hàng đến từ Brazil, từ Panama, Uruguay, Peru, nói chung là từ khắp Nam Mỹ. Chúng tôi thấy là cả khu vực Nam Mỹ đều bị sử dụng để chuyển cocaine sang châu Âu »

Rotterdam và Anvers là trung tâm của nạn buôn lậu này và sẽ cần đến rất nhiều đầu tư lớn về nhân lực, máy soi quét, kiểm tra hóa chất, bởi các cơ quan hải quan hiện mới chỉ thu giữ được phần nổi của tảng băng chìm : trên thực tế, giá cocaine bán trên đường phố vẫn không tăng ».

Phần nổi của tảng băng chìm

Năm 2022 là năm đầu tiên lượng cocaine nhập lậu và bị thu giữ ở cảng Anvers vượt ngưỡng biểu tượng 100 tấn. Song, điều đáng nói là đây mới chỉ là « phần nổi của tảng băng chìm », bởi theo chuẩn châu Âu, hải quan chỉ tiến hành kiểm tra đối với 1,5-2% tổng lượng hàng hóa cập cảng Anvers. Đây có thể được xem là một trong những kẽ hở về luật định của Liên Âu, tạo điều kiện cho cocaine từ châu Mỹ la-tinh dễ dàng xâm nhập vào thị trường châu lục. Trang La Nouvelle République, trích dẫn Đài quan sát châu Âu về ma túy và chất gây nghiện (OEDT) theo đó, trong năm 2021, 3,5 triệu người châu Âu đã thử dùng cocaine ít nhất một lần.

Mỗi năm, hơn 200 triệu tấn hàng hóa được chuyển đến cảng Anvers, trước khi tỏa đi khắp châu Âu. Nhưng tại sao đứng thứ hai châu Âu về lượng hàng hóa lưu thông, sau Rotterdam, mà Anvers giờ đây lại vượt cảng Hà Lan về lượng cocaine bị thu giữ ? Thông tín viên Laure Broulard từ Bruxelles giải thích :  

« Sở dĩ cảng Anvers trở thành trung tâm thị trường cocaine là bởi vì những kẻ buôn lậu đặc biệt quan tâm đến cảng này. Xét về diện tích, đây là cảng lớn nhất châu Âu, rộng 129km2 và tương đối mở. Cảng này cũng gần Hà Lan, quốc gia láng giềng, nơi có nhiều băng đảng buôn lậu.

Các băng đảng cũng lợi dụng việc tăng cường thương mại hàng hải thế giới. Họ thường giấu ma túy trong các conteneur chuyên chở trái cây từ châu Mỹ la-tinh sang, theo như bà Florence Agelici, phát ngôn viên của hải quan Bỉ, giải thích với chúng tôi: « Có rất nhiều tuyến tàu biển chở trái cây từ châu Mỹ la-tinh đến cảng Anvers và trái cây thì không thể bị chặn giữ lại lâu, nếu không chúng có thể sẽ thối, hỏng. » Những kẻ buôn lậu cũng có thể sử dụng các khúc gỗ đã được khoét lõi. Cũng có thể thấy cocaine hóa lỏng được bơm vào quần áo. Họ nghĩ ra rất nhiều cách. »

Bây giờ, hải quan Bỉ chỉ kiểm tra 1,5%-2% conteneur trong số hàng ngàn conteneur được trung chuyển qua cảng Anvers. Đó là theo quy định của Liên Âu. Thế nhưng, lượng cocaine bị thu giữ là rất lớn và không ngừng tăng. Có thể giải thích thế nào về hiện tượng gia tăng mạnh này ? Bà Florence Agelici cho biết : « Những kẻ buôn lậu đã biến đổi gen của cây coca, do đó cây cho thu hoạch nhiều hơn và họ điều chế được nhiều thuốc phiện hơn. Ngoài ra, châu Âu cũng là một thị trường được quan tâm vì trải rộng và là nơi cocaine rất dễ phân phối ». Một mối lo khác là mức tiêu thụ cocaine đang tăng lên đáng kể ở châu Âu và độ tuổi của nhóm người bị ảnh hưởng thì ngày càng trẻ ».

Ở Anvers, buôn lậu cocaine dường như mang lại 50-60 tỷ euro mỗi năm, tương đương với 10% GDP của Bỉ. Tháng 9 năm ngoái, một thẩm phán ở Bruxelles đã lo ngại về việc Bỉ đang biến thành một quốc gia ma tuý ».

Đằng sau biểu tượng của giao thương toàn cầu

Các kẻ cầm đầu những đường dây buôn lậu ma túy từ châu Mỹ latinh bắt đầu xem châu Âu là đích đến ưu tiên từ đầu những năm 2000, bởi đây là một thị trường lớn, cocaine được chuyên chở khá dễ dàng. Florence Agelici, phát ngôn viên của hải quan Bỉ lấy làm tiếc là giới trẻ ngày càng bị nhắm đến. Trên đài RFI, ôngFabrice Rizzoli, chuyên gia về tội phạm và mafia, nhà sáng lập và cũng là chủ tịch hiệp hội Crim’HALT, lý giải thêm:

« Bỉ vẫn luôn là nơi trung chuyển thuốc phiện và rửa tiền. Nhưng điểm khác biệt lớn là trong vòng 15 năm hoặc hơn 1 chút, họ đã quyết định mở rộng nhất có thể cảng Anvers, xây dựng 2 cầu cảng lớn tiếp nhận các conteneur, biểu tượng cho toàn cầu hóa giao thương. Và những kẻ buôn lậu nhiều khi thấy rằng ở châu Âu có những cảng mà hàng hóa bị ách tắc, như cảng Rotterdam, Hambourg … Và thế là họ vận chuyển các conteneur đến cảng Anvers. Hơn nữa, cũng vì nhiều lý do, ở cảng Anvers, người ta không muốn tiến hành kiểm tra hàng hóa vì muốn hàng hóa được lưu thông nhanh chóng.

Đó là biểu tượng của toàn cầu hóa và giao thương, thế nên từ 15-20 năm trở lại đây, việc đưa cocaine và các hàng hóa khác đến cảng Anvers mà không bị thu giữ là chuyện khá dễ dàng. Tuy nhiên, hải quan Bỉ cũng đã có nỗ lực, nhất là từ 5 năm gần đây. Chúng tôi thấy là lượng cocaine bị thu giữ sau mỗi năm đều tăng, nhất là tại cảng Anvers ».

Tại Anvers, giá trị lượng hàng cocaine nhập lậu hàng năm được ước tính lên tới 50-60 tỉ euro, tương đương 10% GDP của cả nước Bỉ. Kéo theo cocaine là bạo lực, các vụ nổ lựu đạn, giết người, thanh toán băng đảng ở thành phố Anvers nhỏ bé. Tình hình mất an ninh nghiêm trọng đến mức tổng chưởng lý Bỉ, Frédéric Van Leeuw, còn nói đến nạn buôn lậu ma túy - khủng bố, theo đó những kẻ buôn lậu tìm cách làm cho người dân lo sợ nguy hiểm đến tính mạng mà không dám nói đến vấn đề này. Nhiều vị thẩm phán, do bị các băng đảng đe dọa, nên đã phải được đặt dưới sự bảo vệ của lực lượng an ninh.

Hồi tháng 09/2022, chính bộ trưởng Tư Pháp Bỉ, Vincent Van Quickenborne, đã trở thành mục tiêu của một âm mưu bắt cóc tại nhà riêng của ông ở Courtrai. Vụ bắt giữ 4 nghi phạm cho thấy cả 4 kẻ này đều liên quan đến các băng đảng buôn lậu cocaine. Thường xuyên nhận được những lời đe dọa giết hại, bộ trưởng Van Quickenborne nay sống cùng gia đình tại một nơi được giữ bí mật hoàn toàn và được bảo vệ an ninh nghiêm ngặt.  

Trước tình hình buôn lậu ma túy ngày càng tăng mạnh, vượt khả năng quản lý của địa phương, thị trưởng thành phố Anvers, Bart De Wever, ngay từ hồi tháng 08/2021 đã gióng hồi chuông báo động và đề nghị chính quyền liên bang can thiệp để kiểm soát tình hình buôn lậu cocaine ở Anvers. Mặc dù cảnh sát tư pháp Bỉ đã huy động 20% lực lượng cho các vụ liên quan đến ma túy, nhưng vẫn chưa đủ để đối phó. Chính phủ Bruxelles đã thông báo tuyển dụng thêm khoảng 100 nhân viên hải quan để bổ sung vào lực lượng hiện giờ gồm 300 nhân viên hải quan ở cảng Anvers.

Và sau nhiều năm chậm chễ, Nhà nước liên bang Bỉ cũng đã quyết định giải ngân 700 triệu euro để, từ nay đến năm 2024, lắp đặt thêm 10 hệ thống cổng soi chiếu kiểm tra các container hàng hóa ở cảng Anvers, cho phép soi quét toàn bộ các container được vận chuyển đến từ Brazil, Panama, Colombia, Equateur và Paraguay. 

Sự liên can của láng giềng Hà Lan

Có một điều đáng nói là mặc dù ở Anvers, Bỉ, lượng cocaine bị thu giữ đã vượt cảng Rotterdam, Hà Lan, thế nhưng trên thực tế, các băng đảng buôn lậu cocaine tại Anvers đều do mạng lưới Hà Lan kiểm soát. Hồi năm 2021, chiến dịch phối hợp của lực lượng cảnh sát nhiều nước châu Âu phá dỡ mạng tin nhắn mã hóa Sky Ecc, đã làm hé lộ tầm mức mạng lưới buôn lậu ma túy ở cảng Anvers, đặc biệt là có sự liên can của tội phạm Hà Lan. 

Theo đài France Info, một khi đã đến cảng Anvers, gần như toàn bộ số cocaine đó lại chuyển thẳng sang Hà Lan, rồi từ Hà Lan mới được bán lậu ra khắp châu lục. Quả thực là từ những năm 2000, Hà Lan đã bị tố là một quốc gia buôn lậu ma túy. Không chỉ là chợ đầu mối xuất khẩu hoa tươi, Hà Lan lâu nay đã trở thành đầu mối đưa cocaine lan tỏa đến nhiều thành phố châu Âu.

Báo Pháp La Croix cho biết cảnh sát Hà Lan đã mô tả Jos Leijdekkers, một người Hà Lan, 31 tuổi, như « vua ma túy địch thực ở cảng Anvers ». Hồi tháng 05/2022, ảnh của người này và thông cáo về việc treo giải 75.000 euro cho ai cung cấp thông tin cho phép bắt giữ được anh ta, đã được công bố.

Đương nhiên, những kẻ nhập lậu và buôn lậu cocaine ở châu Âu không phải chỉ có các băng đảng Hà Lan. Cảnh sát châu Âu Europol tháng 11/2022 thông báo đã phá dỡ một « siêu băng đảng » kiểm soát tới 1/3 mạng lưới buôn lậu cocaine ở châu Âu và đã bắt giữ 49 nghi phạm ở nhiều nước, thậm chí có cả 6 người ở Dubai, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất. « Mẻ lưới lớn » cho phép Europol tịch thu được 30 tấn cocaine.