Không có Nobel Văn Chương 2018 vì bê bối trong Viện Hàn Lâm Thụy Điển

Năm 2018 sẽ không có Giải Nobel Văn Chương. Trong một thông báo được công bố hôm nay 04/05/2018 tại thủ đô Stockholm, Viện Hàn Lâm Thụy Điển đã xác nhận như trên.

Bà Kristina Lugn, viện sĩ trong hội đồng xét giải Nobel, đến trụ sở Viện Hàn Lâm Thụy Điển để họp hôm 03/05/2018. News Agency/Fredrik Sandberg/via REUTERS.

Định chế xét duyệt và trao tặng giải Nobel về văn chương đã bị suy yếu nghiêm trọng cả về đạo đức lẫn nhân sự trong vài tháng gần đây sau những tiết lộ về các bê bối tài chánh, và nhất là những cáo buộc về các hành vi sách nhiễu tình dục liên quan đến chồng của một nữ viện sĩ hàn lâm.

Trong một thông cáo, quyền thư ký thường trực Viện Hàn Lâm Thụy Điển, ông Anders Olsson cho biết là năm 2018, sẽ không chọn người đoạt giải, nhưng qua năm 2019, Viện sẽ trao giải Nobel Văn Chương cho hai tác giả. Bản thông cáo công nhận rằng sở dĩ họ đã phải quyết định như trên đó là vì « Viện Hàn Lâm đang có những khó khăn bên trong, và bị mất uy tín trong công chúng ».

Đây là một quyết định hết sức bất thường, cho thấy tính chất cực kỳ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng vì phải lần ngược về tận năm 1949 mới thấy Viện Hàn Lâm Thụy Điển có một quyết định tương tự.

Từ Stockholm, thông tín viên RFI Frédéric Faux giải thích :

Quyết định không trao giải Nobel Văn Chương năm nay mà dời sang năm tới, điều chưa từng thấy từ năm 1949 đến nay, là hậu quả của một vụ tai tiếng chưa từng có mà Viện Hàn Lâm Thụy Điển phải gánh chịu.

Định chế tập hợp những tinh hoa của nền văn học này đã bị suy yếu từ tháng 11 năm ngoái với những tiết lộ ngày càng nhiều về hành vi của ông Jean-Claude Arnault, một nhân vật rất có ảnh hưởng, chồng của một nữ viện sĩ Viện Hàn Lâm Thụy Điển.

Nhân vật này bị cáo buộc là đã tấn công tình dục ít nhất mười tám phụ nữ, lạm dụng quá mức ngân quỹ của Viện Hàn Lâm, thậm chí còn tiết lộ tên của những người đoạt giải Nobel Văn Chương trước khi kết quả được chính thức công bố.

Vấn đề là Viện Hàn Lâm Thụy Điển lại không thể trong làm sạch nội bộ, một loạt viện sĩ đã nộp đơn từ chức khiến cho hội đồng trao giải không đủ túc số để bầu chọn người được trao giải Nobel.

Trong tình thế đó, Viện Hàn Lâm Thụy Điển rốt cuộc đã bị buộc phải chọn lựa giải pháp duy nhất còn lại là tạm dừng việc trao giải.

Viện Hàn Lâm Thụy Điển đã bị rơi vào khủng hoảng hồi tháng 11 năm 2017 vừa qua, trong bối cảnh phong trào #MeToo tố cáo tệ nạn quấy rối tình dục bùng lên trên toàn thế giới.

Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, vào lúc ấy, nhật báo có uy tín tại Thụy Điển, tờ Dagens Nyheter công bố lời chứng của 18 phụ nữ cáo buộc nhiếp ảnh gia Pháp Jean-Claude Arnault, một nhân vật rất có ảnh hưởng, chồng của nhà thơ Katarina Frostenson, một nữ viện sĩ Viện Hàn Lâm Thụy Điển, đã tấn công tình dục, thậm chí cưỡng hiếp họ. Những vụ bê bối này rải rác trong thời gian dài, từ năm 1996 tới năm 2017.

Ôn Arnault đã cực lực phủ nhận các hành động trên, nhưng vụ việc đã khuấy động viện Hàn Lâm, với hai phe bênh và chống ông Arnault đấu tranh với nhau, dẫn đến những vụ từ chức hàng loạt.

Viện Hàn Lâm Thụy Điển chỉ dời việc trao giải Nobel Văn Chương năm nay qua năm tới. Và như vậy, vào năm 2019, sẽ có hai Nobel Văn Chương được trao, giải của năm 2018, và giải của năm 2019. Quyết định của Viện Hàn Lâm Thụy Điển về giải Nobel Văn Chương không liên quan gì đến các giải Nobel khác, vẫn được trao như thường lệ.