Hoa Kỳ : "Diều hâu" Brzezinski từ trần, thọ 89 tuổi

Cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, Zbigniew Brzezinski, được xem là « diều hâu » của tổng thống Dân Chủ Jimmmy Carter, qua đời hôm thứ Sáu 26/05/2017, ở Falls Church, bang Virginia,thọ 89 tuổi. Tuy không nổi danh như Henry Kissinger của đảng Cộng Hoà, tiếng nói của « người tị nạn » Ba Lan cũng có giá trị quyết định trong chính sách của Washington suốt nhiều thập niên từ Chiến tranh lạnh đến thời Barack Obama.

Cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Zbigniew Brzezinski, tại Washington, ngày 01/02/2007. REUTERS/Jim Young/File Photo

« Tối nay, cha tôi đã thanh thản ra đi ». Mika Brzezinski, con gái của người quá cố, phóng viên đài truyền hình NBC thông báo như trên, trên Instagram vào tối thứ Sáu, 26/05. Cựu tổng thống Jimmy Carter, trong lời vĩnh biệt, đã vinh danh người cố vấn cũ như là một « nhân vật hết lòng phụng sự đất nước » đã đóng « vai trò then chốt » trong mọi sự kiện cốt lõi của chính sách đối ngoại, kể cả việc bình thường hóa bang giao với Trung Quốc, ký với Nga hiệp định tài giảm binh bị SART -2, hiệp định trại David, về Trung Đông….

Sau Chiến tranh lạnh, Zbigniew Brzezinski thuyết phục được liên minh NATO nới rộng biên cương đến… Ba Lan.

Cho đến những tháng gần đây, qua các cuộc phỏng vấn, tham luận, tranh luận, quan điểm của Zbigniew Brzezinski tiếp tục có ảnh hưởng trên các hồ sơ nóng trên thế giới từ Ukraina, Afghanistan, Syria hay Vladimir Putin. Cho dù chỉ ở trung tâm quyền lực Nhà Trắng có bốn năm, với nhiệm kỳ Jimmy Carter (1977-1981), Zbigniew Brzezinski được mô tả là « người có thế lực ». Tổng thống Barack Obama, trong 8 năm cầm quyền, vẫn thường xuyên tham khảo ý kiến của một người anh cả có nhiều kinh nghiệm, mỗi khi có vấn đề.

Lịch sử Ba Lan hướng dẫn tư duy

Sinh ngày 28/03/1928 tại Vacxava trong một gia đình quý tộc theo đạo Công Giáo, cha là nhà ngoại giao phục vụ tại Canada khi xảy ra Thế chiến thứ hai. Chàng thiếu niên Zbigniew Brzezinski từ chối trở về quê hương bị Đức Quốc Xã và Liên Xô xâu xé. Năm 1940, xảy ra vụ thảm sát Katyn. Hàng chục ngàn người Ba Lan thuộc tầng lớp tinh hoa : sĩ quan, kỹ sư, bác sĩ, luật sư, văn nhân nghệ sĩ, doanh nghiệp bị mật vụ của Stalin hạ sát bằng một viên đạn bắn vào gáy, rồi quy tội cho phát xít Đức. Phải 50 năm sau, Liên Xô (thời Mikhail Gorbachev) mới nhìn nhận sự thật.

Có lẽ vì thế mà trong lòng Zbigniew Brzezinski đã ươm mầm  chống Cộng Sản triệt để, tinh thần này đã trở thành kim chỉ nam cho nhãn quan địa chính trị của cố vấn an ninh quốc gia.

Năm 1953, tại đại học Havard, cố vấn an ninh tương lai trình luận án tiến sĩ với đề tài : Chủ nghĩa độc tài Xô Viết và các cuộc thanh trừng.

Theo nhà nghiên cứu Pháp Julien Vaïsse, tác giả quyển tiểu sử « Zbigniew Brzezinski : Chiến lược gia của đế quốc » thì hoài bão của Zbigniew Brzezinski, ngay từ thời sinh viên, là làm sụp đổ đế quốc Liên Xô, giải phóng Đông Âu.