Vụ Germanwings: Tranh luận về bí mật y tế

Bí mật y tế, liên quan đến các thông tin về tình trạng bệnh tật của một cá nhân, là nguyên tắc bất di bất dịch của y giới, được khẳng định trong Hiến pháp nhiều quốc gia. Tuy nhiên, sau vụ 150 hành khách và phi hành đoàn một chiếc máy bay của hãng hàng không Đức Germanwings thiệt mạng, khi viên lái phụ đưa phi cơ đâm vào sườn núi, vấn đề bảo mật y tế trở thành chủ đề nóng bỏng tại Đức. Nhiều ý kiến cho rằng, với một số ngành nghề đặc biệt, bác sĩ có trách nhiệm thông báo với người sử dụng lao động, một khi nhân viên không đủ khả năng làm việc, « nhất là trong các trường hợp bệnh tâm thần và nguy cơ tự sát ».

Viên phi công Andreas Lubitz năm 2013 trong một cuộc đua marathon. (DR)

Theo cơ quan công tố Đức tại Dusseldorf, viên cơ phó Andreas Lubitz, 27 tuổi, vốn mắc bệnh nặng và đáng lẽ đã không được phép ngồi vào buồng lái vào đúng ngày thảm họa, do có giấy yêu cầu nghỉ việc của bác sĩ. Cơ quan điều tra đã phát hiện tờ giấy bị đương sự xé bỏ tại nhà.

Hôm qua, cơ quan công tố Đức tiết lộ thêm là Andreas Lubitz từng phải điều trị vì mưu toan tự sát, trước khi lấy bằng phi công. Theo tờ báo Đức Bild, dẫn nhiều tài liệu chính thức, viên lái phụ đã trải qua « một giai đoạn trầm cảm nặng » cách nay sáu năm, và vì tình trạng này mà viên phi công hãng Germanwings phải tiếp tục theo một liệu pháp « y tế đặc biệt và thường xuyên ». Còn trong kỳ nghỉ cuối tuần này, nhiều phương tiện truyền thông đã nêu ra vấn đề Andrea Lubitz bị bong võng mạc, một chứng bệnh có nguy cơ khiến người này bị đuổi việc.

Cho đến nay, lập trường của hãng Germanwings là Andrea Lubitz « hoàn toàn đủ khả năng » điều khiển máy bay.

Nhiều chính trị gia đặt vấn đề bác sĩ phải báo với công ty

Trước các thông tin được báo chí phổ biến về tình trạng tâm thần bất ổn nghiêm trọng của người lái phụ, gây lo ngại lớn trong công chúng về các hiểm họa trong tương lai, nhiều chính trị gia Đức đã phải lên tiếng.

Ông Dirk Fischer, chuyên gia về giao thông của đảng bảo thủ của Thủ tướng Angela Merkel (CDU), đòi hỏi các phi công sẽ « chỉ được đến khám với các bác sĩ do người sử dụng lao động chỉ định », và các bác sĩ nói trên « sẽ không bị ràng buộc bởi nghĩa vụ tôn trọng bí mật y khoa, trong khuôn khổ thông tin làm việc với người sử dụng lao động và giới chức ngành hàng không dân dụng ».

Dân biểu Thomas Jarzombek, cũng thuộc đảng CDU, yêu cầu thành lập một nhóm chuyên gia để nghiên cứu về các cách thức chăm sóc bệnh tật ở những người mà công việc của họ có ảnh hưởng đến sức khỏe hay tính mạng của những người khác. Nghị sĩ đảng dân chủ - xã hội (SPD) Karl Lauterbach, một giáo sư y khoa, cũng đồng quan điểm, khi cho rằng một bác sĩ « phải có nghĩa vụ thông báo với người sử dụng lao động về tình trạng không thể làm việc của nhân viên », trong trường hợp công việc này có ảnh hưởng đến sinh mạng của người khác, « đặc biệt trong các trường hợp bệnh tâm thần và nguy cơ tự sát ».

Rõ ràng thảm họa đến với chiếc máy bay bất hạnh của Germanwings đã buộc nhiều giới chức y khoa phải xem xét lại phần nào nguyên tắc này, ít nhất trước mắt trong lĩnh vực hàng không dân dụng. Chủ tịch Liên đoàn các bác sĩ ngành hàng không Đức (DFV), ông Hans-Werner Teichmuller, trả lời kênh ZDF, cho rằng nếu một phi công vẫn quyết định bay, cho dù không đủ khả năng xét trên phương diện y học, « tôi buộc phải thông báo chuyện này với những người có thẩm quyền ». Tuy nhiên, lãnh đạo tổ chức y tế hàng không Đức cũng nhấn mạnh là nghĩa vụ này không liên quan đến người sử dụng lao động. Trong cuộc trả lời báo chí hồi tuần trước, ông chủ hãng Lufthansa, quản lý công ty con Germanwings, khẳng định ông biết viên phi công từng bỏ đào tạo trong nhiều tháng, nhưng không nêu rõ nguyên nhân.

Bí mật y khoa vẫn là nguyên tắc vàng

Để tránh việc nguyên tắc bảo mật y tế bị xâm phạm, báo chí và các chuyên gia cũng lên tiếng. Xã luận nhật báo Die Welt nhấn mạnh « các phi công cũng có quyền thảo luận cởi mở với một bác sĩ, mà không phải sợ rằng người chủ công ty biết được thông tin ». Giải thích về điều này với AFP, Giáo sư Philippe Courtet, chuyên gia về tự sát và trưởng khoa tâm thần Bệnh viện Đại học CHU Montepellier, giải thích : « mọi người sợ những hệ quả đối với công việc (khi bí mật y tế bị tiết lộ), vì các công ty thường có xu hướng loại trừ những nhân viên có các vấn đề tâm lý », trầm cảm.

Bảo vệ thông tin về bệnh tật vẫn là nguyên tắc vàng mà giới y khoa một lần nữa tái khẳng định. Về điểm này, các nguyên tắc của ngành y tế nước Đức rất rõ ràng : « Các bác sĩ phải giữ im lặng về những gì họ được tin cậy phó thác hay những gì họ biết được trong khuôn khổ công việc ». Chủ tịch liên đoàn bác sĩ Đức, ông Frank Ulrich Montgomery, cảnh báo « bí mật y tế mà người bác sĩ rất gắn bó là một điều vô cùng quý giá, mà người bệnh được hưởng. Và điều này được Hiến pháp bảo vệ như một nhân quyền căn bản ».

Tại Đức, phản bộị lại nguyên tắc bí mật y khoa sau khi bệnh nhân qua đời và bị người nhà gia đình người chết phản đối, đương sự có thể bị phạt tù và phạt tiền. Còn tại Pháp, việc không tôn trọng nguyên tắc bí mật y tế có thể bị phạt một năm tù và 15.000 euro. Chủ tịch ban đạo lý y khoa của Hội đồng ngành Y nước Pháp, bác sĩ Jean-Marie Faroudja, nhấn mạnh : « Bí mật y khoa là phổ quát và tuyệt đối ».

Vấn đề còn để ngỏ

Vấn đề trách nhiệm của bác sĩ đến đâu, của lãnh đạo công ty đến đâu và của nhân viên đến đâu, trước quyết định tiếp tục làm việc, bất chấp giấy phép nghỉ ốm, khi công việc có ảnh hưởng đến sinh mạng người khác, hiện vẫn là vấn đề để ngỏ. Trong cuộc trả lời họp báo hôm qua, được chất vấn về vấn đề tôn trọng bí mật y tế trong trường hợp viên phi công Lubitz, trợ lý của người phát ngôn của Thủ tướng Angela Merkel tuyên bố « không phát biểu về các trường hợp cá nhân cụ thể trong khuôn khổ cuộc họp báo này ».

Hôm qua, cơ sở chữa bệnh đại học Dusseldorf, nơi Andreas Lubitz ba lần khám bệnh kể từ tháng Hai 2015, tuyên bố đã chuyển hồ sơ y tế của người này cho cơ quan tư pháp.