200 năm ngày giỗ của nhà văn Anh Jane Austen

Ngày 18/07/2017 đánh dấu đúng 200 năm ngày giỗ của nữ văn hào người Anh Jane Austen. Theo Le Monde, từ đây cho tới đầu năm 2018, Vương quốc Anh dành nguyên một chương trình tưởng niệm mang tên là ‘‘Jane Austen 200’’ gồm triển lãm, hội thảo, biểu diễn nghệ thuật, thi sáng tác. Nước Pháp cũng sẽ tham gia chương trình kỷ niệm thông qua đợt sinh hoạt văn hóa do đại sứ quán Anh tổ chức tại Paris.

Anne Hathaway trong phim tiểu sử Jane Austen quay vào năm 2007 REUTERS /Colm Hogan /Miramax Films

Vào ngày 18/07 tới, trường Đại học Sorbonne phối hợp với cơ quan văn hóa British Council (Hội Đồng Anh) tổ chức hội thảo chuyên đề ‘‘Theo vết chân của Jane Austen’’. Theo Libération, cuộc hội thảo này hoàn toàn miễn phí, nhưng do không gian hội trường (amphithéâtre Guizot) có phần hạn chế, cho nên cần phải giữ chỗ trước. Còn theo Le Figaro, đại sứ quán Anh tổ chức một buổi dạ hội hóa trang tái tạo không khí Thời kỳ Nhiếp chính (Regency Era) qua các bộ trang phục cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX.

Bên cạnh đó, còn các các buổi chiếu phim ngoài trời với các tác phẩm điện ảnh chuyển thể từ tiểu thuyết của Jane Austen, cũng như trò chơi xổ số có tặng vé vào cửa liên hoan Jane Austen tổ chức vào tháng 09/2017 tại thành phố Bath (vùng Somerset) nằm ở phía tây Luân Đôn, cách thủ đô Anh khoảng hơn một tiếng xe lửa.

Cách đây 200 năm, vào mùa hè năm 1817, nhà văn Jane Austen đã vĩnh viễn ra đi ở tuổi 41 do chứng suy thận. Qua đời rất sớm, nhà văn chỉ để lại 6 quyển tiểu thuyết, một vở kịch và 3 tập truyện ngắn. Các quyển tiểu thuyết của Jane Austen, đúng như tên gọi của chúng : Sense and Sensibility (Lý trí và Tình cảm), Pride and Prejudice (Kiêu hãnh và định kiến), Persuasion (Thuyết Phục) ….. phản ánh rất rõ xã hội Anh quốc thời nhiếp chính, thời mà phụ nữ Anh không có nhiều cơ hội thăng tiến, các ngành nghề chuyên môn các trường đại học danh tiếng đều không đón nhận phụ nữ. Người đàn bà vì thế nếu muốn có được một địa vị tốt trong xã hội thì thường là qua hôn nhân hay nhờ được thừa hưởng từ phía gia đình.

Trong tiểu thuyết, Jane Austen khéo léo dẫn dắt câu chuyện, tài tình tạo dựng tình huống oái ăm nhưng mối tình ngang trái để làm nổi bật tâm lý nhân vật, và với giọng văn hóm hỉnh hài hước nhưng không kém phần mỉa mai châm biếm, nhà văn nói lên được ‘‘căn bệnh trầm kha’’ của xã hội Anh thời bà đang sống. Các gia đình quý tộc tự nhốt mình trong cái vòng luẩn quẩn, bằng mọi cách tìm cho các cậu qúy tử một thông gia môn đăng hộ đối.

Còn phụ nữ con "nhà lành" luôn bị ám ảnh với những cuộc hôn nhân sắp đặt, để bảo đảm cho mình một chỗ đứng trong xã hội, một cuộc sống đầy đủ về mặt vật chất. Trong hầu hết các tiểu thuyết của Jane Austen, các nhân vật nữ có cá tính thường nhất quyết chống lại cái quan niệm thủ cựu muốn con gái lấy chồng không phải là do tình cảm, mà là do lý trí. Lấy chồng giàu để bảo đảm tương lai của người đàn bà. Quan niệm ấy dường như đã trở thành thước đo thành công duy nhất thời bấy giờ ……

Bản thân nhà văn Jane Austen cũng không phục tùng, tuân theo những quan niệm bảo thủ về hôn nhân và gia đình. Suốt đời, bà chẳng bao giờ kết hôn, nhà văn gợi hứng từ mối tình của mình với ông Tom Lefroy để viết lên những câu chuyện tình lãng mạn. Lúc sinh tiền, bà nói viết văn là mối tình duy nhất trong đời và các quyển tiểu thuyết chính là những đứa con yêu quý. Tuy tuổi đời của Jane Austen rất ngắn, nhưng trên văn đàn, uy tín của Jane Austen lại được duy trì cho tới tận ngày hôm nay.

Tính tới năm 2017, sáu quyển tiểu thuyết của Jane Austen đã có hàng trăm bản phóng tác cũng như phiên bản chuyển thể khác nhau. Nổi tiếng nhất vẫn là các phiên bản điện ảnh dựng từ bộ tiểu thuyết của Jane Austen. Các ngôi sao nổi tiếng như Colin Firth, Emma Thompson, Kate Winslet, Keira Knightley, Hugh Grant đều đã thể hiện trên màn ảnh lớn các nhân vật chính trong tiểu thuyết của bà. Bên cạnh đó còn có hàng loạt phóng tác cho đài truyền hình, sân khấu kịch nghệ, chuyện kể trên đài phát thanh, các phiên bản audio book …….

Jane Austen đã khai phóng xu hướng tiểu thuyết gia đình, xoáy vào quan hệ giữa các nhân vật trong cùng tầng lớp xã hội, cũng như những khó khăn mà họ vấp phải trong xã hội mà họ đang sống. Jane Austen đã phác họa được tâm lý phức tạp qua những mẫu người không phẳng lặng trơn tru, không nhất thiết đức độ hay là phải đạo. Qua việc phản ánh sắc sảo ưu điểm cũng như khuyết điểm của từng nhân vật, ngòi bút Jane Austen đã thoát khỏi những mô típ văn học thịnh hành vào cuối thế kỷ XVIII.